Διατροφή και Ψυχολογία - Ένας απαραίτητος συνδυασμός

Γενικά

Καθώς η τροφή αποτελεί πηγή ενέργειας για τον οργανισμό και συνεπώς η διατροφή απαραίτητη προϋπόθεση για την ανθρώπινη ύπαρξη, η επιστήμη της ψυχολογίας έρχεται να βάλει κι αυτή το λιθαράκι της, αφού διατροφή και ψυχολογία είναι αλληλένδετα.

Η στάση ενός ατόμου απέναντι στην τροφή (θετική ή αρνητική αντιμετώπιση του φαγητού) και η συμπεριφορά του (το πόσο και πώς τρώει κάποιος) αποτελούν ενδείξεις για την ψυχολογική κατάσταση και τα βιώματα ενός ατόμου. Όλα αυτά σε συνδυασμό με τις γνωστικές διαδικασίες (σκέψεις, συνειρμοί) που ακολουθούνται και οδηγούν στη συμπεριφορά, αλλά και το βιολογικό υπόβαθρο που υπάρχει (νευρικό σύστημα), αποτελούν πεδία έρευνας της επιστήμης της ψυχολογίας.

Λόγος πρόσληψης τροφής

Μπορεί να τρεφόμαστε για να διατηρήσουμε ένα σώμα υγιές και ενεργό, όμως πολλές φορές η πρόσληψη τροφής μπορεί να γίνει και για ψυχολογικούς/συναισθηματικούς λόγους, συχνά αναφερόμενη και ως «συναισθηματική πείνα». Ειδικότερα, δεν είναι λίγες οι φορές που το φαγητό αποτελεί καταφύγιο συναισθημάτων, καθώς παρέχει μία αίσθηση ασφάλειας, θαλπωρής και στοργής σε καταστάσεις όπου κυριαρχούν αρνητικά συναισθήματα, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, αίσθημα απόρριψης ή ανασφάλειας, στενοχώρια, μελαγχολία και θυμός.

 Τροφή και συναισθήματα

Θετικά συναισθήματα όπως για παράδειγμα χαρά και ευχαρίστηση μπορούν επίσης να οδηγήσουν στην κατανάλωση τροφής που δε σχετίζεται με τη σωματική πείνα, αλλά την ψυχολογική. Η διαφορά έγκειται στον τρόπο που καταναλώνεται η τροφή. Πιο συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί ότι σε καταστάσεις θυμού, τα άτομα καταναλώνουν πιο γρήγορα και άτακτα την τροφή τους, ενώ σε καταστάσεις ευφορίας η διαδικασία του φαγητού γίνεται πιο ομαλά.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, είναι φανερό ότι το φαγητό γίνεται το μέσο εκδήλωσης συναισθημάτων είτε θετικών είτε αρνητικών. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις, όπου η δυσκολία έκφρασης συναισθημάτων σε συνδυασμό με την ανάγκη για αυτοέλεγχο και αυτοκυριαρχία μπορεί να οδηγήσουν σε παθολογική σχέση με το φαγητό και σε πιθανές διαταραχές. Οι πιο κοινές διαταραχές στην πρόσληψη τροφής φαίνεται να είναι η νευρική ανορεξία και η νευρική βουλιμία. Βέβαια, είναι απαραίτητο να διευκρινιστεί πως οποιαδήποτε αλλαγή στην ψυχολογική κατάσταση ενός ατόμου και στις διατροφικές του συνήθειες δε συνεπάγεται διάγνωση κάποιας διαταραχής στην πρόσληψη τροφής, αφού πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένα κλινικά κριτήρια.

Απαραίτητη λοιπόν είναι η γνώση και η ενημέρωση από έγκυρες πηγές πληροφόρησης, καθώς και η συμβουλή και η καθοδήγηση από επαγγελματίες ψυχικής υγείας και ειδικούς σε θέματα διατροφής.

 

Της Σοφίας Μουρατίδου, Ψυχολόγου, MSc Στη Σύμβουλευτική & Ψυχολογία