Τι είναι η νευρική ανορεξία

Η νευρική ανορεξία ανήκει στις διαταραχές στην πρόσληψη τροφής και επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες, τη συμπεριφορά και γενικά τη ζωή του πάσχοντα. Παρατηρώντας το προφίλ ενός ασθενούς με νευρική ανορεξία, βλέπει κανείς ένα άτομο που προσπαθεί διαρκώς να διατηρεί τον έλεγχο στο σώμα του, να αποφεύγει να εκφράσει τα συναισθήματά του και όλα αυτά γίνονται με την αποφυγή της τροφής. Τα άτομα αυτά νιώθουν νικητές με το να καταφέρνουν να κυριαρχούν στην τάση του σώματος για φαγητό και αποκτούν μία αίσθηση «παντοδυναμίας» με το να ελέγχουν το βάρος τους. Συνήθως είναι άτομα τελειομανή, με πολύ καλές επιδόσεις, βάζουν στόχους και επιδιώκουν την επίτευξή τους όχι μόνο για να έχουν κάποια αναγνώριση αλλά κυρίως για να ευχαριστήσουν τους άλλους.

Κριτήρια διάγνωσή της

Υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα κριτήρια για να γίνει η διάγνωση για νευρική ανορεξία. Αρχικά, στη διαταραχή αυτή το άτομο χαρακτηρίζεται από διαστρεβλωμένη εικόνα για το σχήμα του σώματος και το βάρος του και διακατέχεται από διαρκή φόβο μήπως πάρει κιλά και γίνει παχύ. Αυτές οι διαστρεβλώσεις το οδηγούν σε μείωση της κατανάλωσης τροφής ή σε πιθανούς άλλους τρόπους απώλειας βάρους όπως υπερβολική άσκηση, κατανάλωση καθαρτικών ή πρόκληση εμέτου. Παράλληλα, παρατηρείται μία επιμονή στην διατήρηση ενός σωματικού βάρους το οποίο είναι κάτω του 85% του επιθυμητού σύμφωνα με την ηλικία, το βάρος και το φύλο του ατόμου. Επίσης, σε γυναίκες που έχουν έμμηνο ρύση, υπάρχει απώλεια αυτής για τουλάχιστον τρεις συνεχόμενους κύκλους (πολύ συχνά το σύμπτωμα αυτό είναι αποτέλεσμα της απότομης απώλειας βάρους), ενώ σε κορίτσια που είναι πριν την εφηβεία, η αρχή της έμμηνου ρύσης μπορεί να καθυστερήσει.

Το μέσο χρονικό σημείο που εμφανίζεται η νευρική ανορεξία είναι τα 17 έτη και σπανιότερα αρχίζει μετά τα 40. Αναφορικά με την πορεία της νευρικής ανορεξίας, φαίνεται ότι σε αντίθεση με άλλες διατροφικές διαταραχές έχει τα μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας (πάνω από 10%), αποτέλεσμα συνήθως υποσιτισμού, ιατρικών επιπλοκών ή αυτοκτονίας. Οι περιπτώσεις των ατόμων που πάσχουν από νευρική ανορεξία έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, με τις γυναίκες να είναι πιο ευάλωτες έναντι των αντρών (90% έναντι 10% αντίστοιχα). Αυτή η τεράστια διαφορά μπορεί να εξηγηθεί με τα κοινωνικά στερεότυπα, τα οποία συνδέουν την ελκυστικότητα και την επιτυχία των γυναικών με ένα λεπτό και ωραίο σώμα.

Αιτιολογία της νευρικής ανορεξίας

Παρόλο που οι αιτιολογικοί παράγοντες που οδηγούν στη νευρική ανορεξία δεν είναι πλήρως καθορισμένοι, φαίνεται ότι ο έντονος έλεγχος από τους γονείς, η υπερπροστατευτικότητα και τα επικριτικά σχόλια για το βάρος ή τη διάπλαση του σώματος σχετίζονται με τη διαταραχή. Στα παραπάνω προστίθενται οι απόψεις και οι πεποιθήσεις της οικογένειας για την εικόνα του σώματος. Ένας ακόμα παράγοντας κινδύνου είναι μία πιθανή εμπειρία σεξουαλικής κακοποίησης.

Λόγω του ότι οι επιπτώσεις της νευρικής ανορεξίας είναι πολλές και σε διάφορα επίπεδα (σωματικό, ψυχολογικό, συμπεριφορά), οι ασθενείς είναι σημαντικό να εισάγονται στο νοσοκομείο ώστε να αποκαθιστάται το φυσιολογικό τους βάρος, ειδικά σε περιπτώσεις όπου η διαταραχή είναι σε προχωρημένο στάδιο. Πέρα από την αποκατάσταση του βάρους, η θεραπεία είναι απαραίτητο να εστιάζει τόσο στον ψυχολογικό παράγοντα όσο και στις σκέψεις και στον τρόπο που αντιμετωπίζει το άτομο την τροφή, με στόχο την αναπλαισίωση, την αντικατάσταση δηλαδή των διαστρεβλωμένων σκέψεων και πεποιθήσεων με νέες, θετικές και υγιείς.

Της Μουρατίδου Σοφίας, Ψυχολόγου, MSc στη Συμβουλευτική και Ψυχολογία

Γενικά

Καθώς η τροφή αποτελεί πηγή ενέργειας για τον οργανισμό και συνεπώς η διατροφή απαραίτητη προϋπόθεση για την ανθρώπινη ύπαρξη, η επιστήμη της ψυχολογίας έρχεται να βάλει κι αυτή το λιθαράκι της, αφού διατροφή και ψυχολογία είναι αλληλένδετα.

Η στάση ενός ατόμου απέναντι στην τροφή (θετική ή αρνητική αντιμετώπιση του φαγητού) και η συμπεριφορά του (το πόσο και πώς τρώει κάποιος) αποτελούν ενδείξεις για την ψυχολογική κατάσταση και τα βιώματα ενός ατόμου. Όλα αυτά σε συνδυασμό με τις γνωστικές διαδικασίες (σκέψεις, συνειρμοί) που ακολουθούνται και οδηγούν στη συμπεριφορά, αλλά και το βιολογικό υπόβαθρο που υπάρχει (νευρικό σύστημα), αποτελούν πεδία έρευνας της επιστήμης της ψυχολογίας.

Λόγος πρόσληψης τροφής

Μπορεί να τρεφόμαστε για να διατηρήσουμε ένα σώμα υγιές και ενεργό, όμως πολλές φορές η πρόσληψη τροφής μπορεί να γίνει και για ψυχολογικούς/συναισθηματικούς λόγους, συχνά αναφερόμενη και ως «συναισθηματική πείνα». Ειδικότερα, δεν είναι λίγες οι φορές που το φαγητό αποτελεί καταφύγιο συναισθημάτων, καθώς παρέχει μία αίσθηση ασφάλειας, θαλπωρής και στοργής σε καταστάσεις όπου κυριαρχούν αρνητικά συναισθήματα, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, αίσθημα απόρριψης ή ανασφάλειας, στενοχώρια, μελαγχολία και θυμός.

Γενικά

Η ψυχική υγεία ορίζεται ως «κάτι περισσότερο από την απουσία ψυχικής ασθένειας. Μπορεί να θεωρηθεί ως μία κατάσταση της ψυχικής υγείας που επιτρέπει σε κάποιον να ανθίσει και να απολαύσει τη ζωή του πλήρως». Αφορά δηλαδή, όλο το φάσμα της ψυχολογικής και φυσικής υγείας.

Παράγοντες που επηρεάζουν

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα της ψυχικής υγείας. Προβλήματα με τον κοινωνικό περίγυρο ή το σύντροφο (αίσθημα απόρριψης, συγκρούσεις, έλλειψη συντρόφου ή φίλων), οικογενειακά θέματα (δομή της οικογένειας, χωρισμός γονέων ή απώλεια κάποιου γονέα ή και των δύο) ή/και ζητήματα που σχετίζονται με την εργασία (ωράριο, σχέσεις με τους συναδέρφους) παίζουν σημαντικό ρόλο στην ψυχική υγεία ενός ατόμου. Παράλληλα, ατομικά χαρακτηριστικά όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, ψυχολογική εξάρτηση, αλλά και το βίωμα αρνητικών συναισθημάτων όπως για παράδειγμα άγχος, θυμός, θλίψη, ανασφάλεια είναι καθοριστικής σημασίας για την διατήρηση της ψυχικής υγείας. Μέσα σε όλ’ αυτά βέβαια, δεν πρέπει να παραληφθούν και οι καταχρήσεις (χρήση ουσιών, κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα), που συντελούν επίσης αρνητικά στην ψυχική υγεία.