Τι σημαίνει ιδανικό βάρος - ιδανικό λίπος στον αθλητισμό

Καταρχήν όταν λέμε ιδανικό βάρος στον αθλητισμό εννοούμε το βάρος εκείνο που είναι απαλλαγμένο απο το περιττό λίπος και που θα μας επιτρέψει να συνεχίσουμε την άσκηση σε υψηλό ρυθμό (σε ένταση και διάρκεια). Το βάρος αυτό είτε μιλάμε για προσθήκη ή για απώλεια θα πρέπει να το συνδυάζουμε άμεσα με το άθλημα που συμμετέχει ο κάθε αθλητής καθώς και τις ανάγκες που προκύπτουν με σκοπό την διατήρηση του αθλητή σε υψηλό επίπεδο άσκησης αλλά και την αποφυγή οποιασδήποτε παραμέτρου μπορεί να κλονίσει την υγεία του αθλουμένου. Για να πετύχουμε όλα τα παραπάνω πρέπει να θέσουμε συγκεκριμένους στόχους, έτσι ώστε να προσέξουμε και την παραμικρή λεπτομέρεια που μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον εκάστοτε αθλούμενο.

Πρώτος στόχος και σκοπός πρέπει να είναι ο εφοδιασμός του αθλητή με όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που θα παρέχουν άμεση ενέργεια στον οργανισμό του και αυτά τα θρεπτικά συστατικά (μακροθρεπτικά) δεν είναι άλλα απο τους υδατάνθρακες, τις πρωτεΐνες και τα λίπη, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πρέπει να καλύπτονται πλήρως οι απαιτούμενες ποσότητες σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, θρεπτικά συστατικά που συσχετίζονται άμεσα με τους υδατάνθρακες, τις πρωτεΐνες και τα λίπη. ''Όλα τα θρεπτικά συστατικά καλύπτονται ανάλογα με την κατάσταση του οργανισμού του αθλητή'', π.χ: αν ένας αθλητής έχει πρόβλημα αναιμίας με βάση την κληρονομικότητά του θα πρέπει να προσέξουμε πολύ τον σίδηρο, την βιταμίνη C, την πρωτεΐνη και το φολικό (σημαντικούς παράγοντες απορρόφησης του), αυξάνοντας τις ποσότητες τους σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ότι συστήνεται για φυσιολογικές καταστάσεις αθλητών. Γενικά πάντως σε αθλούμενους πρέπει να δίνουμε πολύ μεγάλη προσοχή στον σίδηρο, το ασβέστιο και τις βιταμίνες Α,Ε και C διότι το καθένα απ' αυτά τα μικροθρεπτικά συστατικά έχει την δική του μοναδική αξία στον αθλητισμό και δεν πρέπει να παρουσιάζουν ανεπάρκειες. Για την προστατευτική τους δράση πρέπει να προσέξουμε - ώστε να μην έχουμε ανεπάρκεια τους στον οργανισμό - το σελήνιο, το συνένζυμο Q, τον χαλκό, τον ψευδάργυρο και το μαγνήσιο. Επίσης όλοι οι αθλητές δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά αφού ο καθένας απαιτεί διαφορετική ποσότητα.

Στην περίπτωση τώρα που θέλουμε ενας αθλητής να πάρει κιλά θα πρέπει να προσέξουμε αυτά τα κιλά να μην είναι λίπος, διότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να αυξήσουμε πάρα πολύ τις θερμίδες εσφαλμένα ώστε να προσθέσουμε τα απαιτούμενα κιλά, κάνοντας όμως με αυτό τον τρόπο ουσιαστικά κακό στον αθλητή, αφού η περίσσεια θερμίδων μπορεί να μετατραπεί άνετα σε λίπος. 'Αρα η αύξηση κιλών πρέπει να είναι μυϊκή μάζα ή αλλιώς μυϊκός όγκος που παρέχεται απο τις απαραίτητες θερμίδες και τα σωστά θρεπτικά συστατικά σε ποσότητα και ποιότητα. Επιπλέον αύξηση μυϊκού όγκου δεν επιτυγχάνεται μόνο με λήψη πρωτεϊνών αλλά και με ικανοποιητική λήψη υδατανθράκων, ενώ απαιτείται και το ανάλογο πρόγραμμα εντατικής άσκησης, μιας και τα θρεπτικά συστατικά είναι πολύ σημαντικά αλλά αποτελούν απλά το ''εφόδιό'' μας για την συμμετοχή μας σε άσκηση και τίποτε άλλο. Ακόμη δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ''κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικό DNA, διαφορετική κληρονομικότητα, διαφορετικό ιατρικό ιστορικό, άρα διαφορετικό οργανισμό κάτι που σημαίνει ότι, δεν έχουν όλοι οι αθλητές την ίδια ικανότητα αύξησης μυϊκού ιστού στον ίδιο ρυθμό σε μικρό χρονικό διάστημα, κάτι που δεν πρέπει να παραβλέπουμε μιας και απότομη αύξηση σωματικού βάρους μπορεί να προκαλέσει προβλήματα παρά να αυξήσει την αθλητική δραστηριότητα σε αυτή την κατηγορία αθλητών''. Γενικά, η αύξηση μυϊκού όγκου δεν πρέπει να ξεπερνά το 0,5 κιλό/εβδομαδα, ενώ και η απώλεια λίπους δεν πρέπει να ξεπερνά το 0,5 - 1 κιλό/εβδομάδα. Συμπερασματικά καταλήγουμε ότι πρέπει να είμαστε απολύτως σίγουροι ότι μια αύξηση κιλών είναι ευεργετική για έναν αθλητή με απώτερο σκοπό την διατήρηση της αντοχής του σε έντονη παρατεταμένης διάρκειας άσκηση.

Υπάρχει και η περίπτωση όμως να θέλουμε ένας αθλητής να χάσει κιλά, όμως και εδώ το σκέπτικό είναι ακριβώς το ίδιο. Ο αθλητής πρέπει να χάσει με σωστό τρόπο και σε σωστό χρόνο τα κιλά κάτι που θα του εξασφαλίσει το μέγιστο της απόδοσής του, αν όμως έχει πραγματική ανάγκη απώλειας κιλών, τα οποία δεν τον βοηθούν πραγματικά να βελτιώσει την αποδόση του. Εδώ πρέπει να παρατηρήσουμε ότι απότομη απώλεια κιλών έχει πολύ δυσάρεστες συνέπειες για την υγεία του αθλητή με βασικότερη την απώλεια μυϊκού ιστού που είτε είναι μικρή είτε είναι μεγάλη πρέπει να προσεχθεί πάρα πολύ διότι καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα άσκησης του. Άλλες αξιοπρόσεκτες αρνητικές επιδράσεις που έχει η απότομη  απώλεια κιλών είναι: Χαμηλή πίεση, μειωμένη εφίδρωση, μειωμένη ικανότητα παραγωγής μυϊκού έργου, χαμηλός καρδιακός παλμός, μείωση αντοχής και μυϊκής δύναμης και μείωση της ικανότητας μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου. Ο ρυθμός απώλειας βάρους και σε αυτή την περίπτωση (όπως και στην αύξηση) δεν πρέπει να ξεπερνά το 0,5 κιλό/εβδομάδα

Ο απώτερος σκοπός όμως όλης αυτής της προσπάθειας δεν είναι άλλος απο την επίτευξη του ιδανικού σωματικού λίπους το οποίο διαφέρει απο άθλημα σε άθλημα, διότι όπως προαναφέρθηκε οι ανάγκες του κάθε αθλήματος αλλά πολύ περισσότερο του κάθε αθλητή είναι διαφορετικές. Συνήθως το κατάλληλο σωματικό λίπος για αθλητές είναι 5 - 12%, ενώ για αθλήτριες 10 - 16%. Το ιδανικό σωματικό λίπος επιτυγχάνεται με το κατάλληλο πρόγραμμα διατροφής, την κατάλληλη άσκηση, τις εβδομαδιαίες μετρήσεις (ζύγιση ανα εβδομάδα, μέτρηση δερματικών πτυχών και λιπομέτρηση ανα 2 - 3 εβδομάδες) και τις συχνές κλινικές και βιοχημικές εξετάσεις. Μειωση ή αύξηση βάρους και μείωση λίπους πρέπει να γίνεται την κατάλληλη περίοδο (προαγωνιστική ή μεταγωνιστική περίοδο) και ''όχι κατά την διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου'', ενώ απαιτείται ο συνδυασμός και η συνεργασία όλων των εξειδικευμένων ειδικοτήτων και ατόμων σχετικά με τον αθλητισμό (ιατροί, φυσιοθεραπευτές, εργοφυσιολόγοι, διαιτολόγοι, γυμναστές, προπονητές). Τέλος πρέπει να αναφερθεί ότι υπάρχουν και αθλητές που έχουν εξαιρετική ικανότητα άσκησης με παραπάνω λίπος απο το κανονικό, άρα το ''ιδανικό ποσοστό λίπους ανα δραστηριότητα ή άθλημα δεν αποτελεί πάντοτε κανόνα''.